Bębny występują w niemal wszystkich kulturach. To niezwykły instrument, który od wielu wieków służy do odprawiania ludowych rytuałów, dziś zaś jego dźwięki rozbrzmiewają na najbardziej energetycznych imprezach w stylu afro lub latino.
Bębny to jedne z najstarszych instrumentów świata. Mamy świadectwa, że ludzie grali na nich od czasów neolitycznych. Tradycyjnie był to instrument o bardzo ważnej symbolice religijnej i do dziś w niektórych kulturach używa się go w tym celu. Od dawna jednak bęben zawitał do muzyki popularnej - kojarzony jest głównie z muzyką latynoamerykańską lub afrykańską, ale jest też istotnym składnikiem popu, reagge czy funky. Cechą bębna jest niezwykła energia, która uwalnia się wraz z jego dźwiękami, połączona jednak ze stonowaniem i powagą, kiedy muzyką przyjmuje bardziej jednostajny ton (nie bez powodu używa się go do wprowadzania w trans). Najpopularniejsze dziś odmiany bębna to djembe oraz bęben obręczowy.
Djembe
Djembe lub jembe to, jak sugeruje nazwa, bęben pochodzący z Afryki. Inaczej nazywany jest bębnem klepsydrowatym, co dotyczy jego kształtu. Obleczony jest membraną pochodzącą najczęściej ze skóry koziej lub bydlęcej, naciągniętej za pomocą splątanego sznura lub śrub. Technika gry na tym instrumencie opiera się na trzech dźwiękach, które można wydobywać w różnych konfiguracjach. Te dźwięki to: bas, uzyskiwany poprzez uderzenie otwartą dłonią w środek bębna, ton, gdy uderzamy w membranę przy jej krawędzi całą dłonią, oraz slap. Ten ostatni dźwięk uzyskiwany jest poprzez uderzenie zgiętą dłonią w krawędź membrany, tak że najpierw lądują opuszki, a później dopiero reszta palców. Djembe to dziś niezwykle popularny instrument, występujący często w popkulturze, używany w wielu tańcach latynoamerykańskich.
Bęben obręczowy
Bęben obręczowy to ogólna nazwa instrumentów membranowych, których średnica (tzw. naciąg perkusyjny) jest większa niż głębokość. Mówiąc najprościej (choć niezbyt profesjonalnie), bęben obręczowy jest “szerszy” niż “głębszy”, co odróżnia go np. od djembe, a także od bębnów stożkowych, podłużnych, wielkich i wielu innych instrumentów, na których gra się, stawiając je na ziemi. Na bębnach obręczowych bowiem najczęściej gra się, trzymając je jedną ręką w powietrzu. Bębny obręczowe występują na całym świecie w różnych odmianach. Najpopularniejszą ich odmianą jest swojski tamburyn. Podobny do niego instrument to pandeiro, używane w brazylijskiej sztuce walki - capoeirze. Wiele bębnów obręczowych ma jednak o wiele większe wymiary i grę na nich wspomaga się dodatkową pałeczką. Tak jest np. w irlandzkim bodhranie, niezwykle popularnym w muzyce celtyckiej. Jego średnica wynosi od 25 do 65 centymetrów wielkości, a do wydobywania z niego dźwięku używa się przyrządu zwanego cipín lub tipper.
Bęben szamański
Uniwersalnym dla kultur świata instrumentem jest tzw. bęben szamański, który jest bębnem obręczowym. Najczęściej gra się na nim przy użyciu dodatkowej pałeczki. W wielu formach spotyka się go na całym świecie - od stepów Afganistanu, przez syberyjską tajgę, po północnoamerykańskie bezkresne lasy. Muzykę szamańską opartą na tym instrumencie kultywowały ludy Jakutów, Saamów czy Indian amerykańskich. Wiele z tych instrumentów to prawdziwe dzieła sztuki, z malowidłami uwiecznionymi na membranie, symbolizującymi świat metafizyczny. Jak pisał etnolog Mircea Eliade: “Bęben odgrywa pierwszoplanową rolę w ceremoniach szamańskich. Jego symbolika jest złożona, a magiczne funkcje wielorakie. Jest niezbędny dla przebiegu seansu, gdyż zanosi szamana do Środka Świata, pozwala mu latać w przestworzach, wzywa i więzi duchy, a wreszcie gra na bębnie pozwala szamanowi skoncentrować się i na nowo nawiązać kontakt ze światem duchowym, dzięki któremu przygotowuje się do podróży". Bęben szamański to niezwykły instrument, który także i współcześnie wykorzystywany jest w celu wejścia w trans metodami terapeutycznymi.
Dodaj komentarz